نقشه یابی نواحی ژنومی مرتبط با تنش خشکی در گندم

بسیاری از صفات که در مقاومت گیاه به خشکی نقش دارند توسط چندین ژن کنترل می شوند و به صورت کمی به ارث می رسند، بنابراین شناسایی qtl های مربوط و کاربرد آن ها در انتخاب به کمک نشانگر(mas) در بهبود گیاهان نقش مهمی ایفا می کند. به منظور نقشه یابی نواحی ژنومی مرتبط با خشکی در گندم و تعیین سهم هر qtl در تنوع صفت مربوطه، 168 اینبرد لاین نوترکیب حاصل از تلاقی seri m82 وbabax به همراه دو والد مورد مطالعه قرار گرفتند. این تحقیق در سال 1390 در آزمایشگاه تحقیقات دانشگاه زابل در قالب طرح بلوک های کاملاً تصادفی با دو تکرار و دو شرایط تنش و بدون تنش به اجرا درآمد. صفات مورد مطالعه برای بررسی های فنوتیپی عبارت بودند از: درصد و سرعت جوانه زنی، میزان کربوهیدرات های محلول، میزان آب نسبی برگ (rwc)، طول ساقه چه و ریشه چه و نسبت آنها، وزن تر و خشک ریشه چه و ساقه چه، بنیه بذر، تعداد ریشه چه و شاخص خشکی. ابتدا تجزیه های آماری برای بررسی های فنوتیپی صفات شامل تجزیه واریانس، محاسبه همبستگی های فنوتیپی بین صفات، تجزیه مولفه های اصلی، تجزیه عامل ها و تجزیه خوشه ای انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد تفاوت معنی داری میان لاین ها و سطوح مختلف خشکی برای اکثر صفات مورد بررسی وجود داشت. حداکثر همبستگی بین وزن تر و خشک اندام هوایی(90/0) مشاهده گردید. تجزیه به عامل ها 5 عامل پنهانی را استخراج نمود که 3/78 درصد از واریانس کل را توجیه کردند. عامل ها تحت عنوان عامل وزنی، طولی، جوانه زنی و فیزیولوژیک نامگذاری شدند. تجزیه qtl با استفاده از نقشه پیوستگی ژنتیکی حاصل از 249 مارکرaflp، 74 مارکر ssr و 264 مارکر dart و نرم افزار winqtl cartographer به روش نقشه یابی فاصله ای مرکب انجام شد. برای صفات مورد بررسی در مجموع 34 qtl (11تا برای شرایط بدون تنش،12 برای شرایط اعمال تنش و 11 برای میانگین دو شرایط) به دست آمد. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این qtl ها از 09/16-86/5 درصد متغیر بود. بیشترین و کمترین واریانس فنوتیپی به ترتیب برای صفات نسبت طول ساقه چه/ طول ریشه چه در شرایط تنش و و شاخص خشکی در میانگین دو شرایط بدست آمد. lod در دامنه 895/4-524/2 قرار داشت. بیشترین و کمترین lod به ترتیب مربوط به qtl های طول ساقه چه در شرایط بدون تنش و شاخص خشکی در شرایط میانگین تیمارها بود.